تاکستان
شهرستان تاکستان در استان قزوینِ در شمال غربی ایران واقع شده است. ارتفاع متوسط این شهر از سطح دریا ۱٬۲۶۵ متر می‌باشد. فاصله تاکستان تا مرکز استان قزوین 35 کیلومتراست. تاکستان یکی از بزرگترین شهرهای تات نشین و تات زبان ایران و جهان می‌باشد. آثار بدست آمده از تپه‌های باستانی تاکستان و روستاهای آن نشان از قدمت این شهر قبل از اسلام دارد. از آثار باستانی آن می‌توان به مسجد شاه عباس، مسجد سرخندق، امامزاده فارسجین، تپه باستانی خندا، تپه باستانی خله کو، استراحتگاه رضاشاه که اکنون به ساختمان بانک ملی تاکستان شعبه‌ی مرکزی تبدیل شده‌است، مقبره پیر، حمام شاه عباسی، قز قلعه، امامزاده ولی ضیاء آباد، و …. اشاره کرد. تاکستان با دارا بودن بیش از ۲۰۰واحد صنعتی بزرگ و کوچک، ذخایر بزرگ معدنی ویک مجتمع و شهرک صنعتی به عنوان دومین شهر مهم صنعتی انتخاب شده است. در این استان باغ‌های انگور زیادی وجود دارد. تاکستان امروزی 7000هزار سال پیش وجود داشته است بنابراین یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران و جهان محسوب می‌شود. این منطقه از مسیرهای پر رفت و آمد و جهانی ابریشم بوده است. تاکستان از شهرهای قدیمی بوده است که در گذشته آن را"سیاده" و یا"سیادهن" می‌خواندند. سیادهن، بر روی یکی از کتیبه‌های دوران هخامنشی حکاکی شده است. که این کتبیه به زبان یونانی نوشته شده است و در حال حاضر در موزه شهر وین نگهداری می‌شود. این شهر به دلیل دارا بودن آب و هوای مناسب، خاک حاصلخیز و دست رسی به آب مورد نیاز برای کشاورزی باعث گسترش وتوسعه اقتصادی خود شده است. شهر تاکستان به دلیل داشتن باغ‌های انگور فراوان شهرت زیادی دارد. باستان شناسان از تپه‌های خله کو آثار ارزشمندی را پیدا کرده‌اند که الان در موزه فرانسه از این آثارارزشمند نگهداری می‌شود. شهر تاکستان دو طایفه بزرگ دارد به نام‌های طاهر خانی و رحمانی که در 12 ناحیه مختلف این شهر زندگی می‌کنند. تاکستان از بزرگترین شهرهای جهان است که به زبان تاتی صحبت می‌کنند. فرهنگستان زبان و ادب فارسی در دوره‌ی پهلوی نام تاکستان کنونی را انتخاب کردند و علت این انتخاب آنها این بوده است که شهرتاکستان بیش از ۳۵ هزار هکتار باغ انگوردارد و دومین شهر تولیدکننده‌ی انگوراین بوده است که تاک در زبان فارسی به معنای درخت انگورو تاکستان به معنای باغ انگور است. در شهرستان تاکستان ۳۰۳ اثر باستانی شناسایی شده‌است که ازاین میان۱۹۶ اثر به ثبت ملی رسیده است و107 اثر ملی دیگر در نوبت اخذ ثبت ملی هستند.
آثارتاریخی تاکستان
قیزقلعه شهرستان تاکستان
یکی از قلعه‌های بزرگ شهر تاکستان قیز قلعه و یا دژآناهیتا است. که در 20 کیلومتری تاکستان و 3 کیلومتری روستای آبکلو از بخش ضیاء آباد قرار گرفته است. این قلعه بر روی کوه بزرگ و منفردی که بر تمام نواحی تسلط پیدا کرده است ساخته‌اند. این دژ در دوره‌ی ساسانیان ساخته شده است. که یاد آور آیین مهر گرایی در این استان است. آناهیتا در ایران نماد فرشته‌ی نگهبان، آب و خواهر خورشید است. در حال حاضر آثار باقی مانده از این بنا یک چهار تاقی، که از سنگ و ساروج ساخته شده‌است و اتاق‌های آن فروریخته شده است و فقط پایه‌هایی که این بنا روی آن قرار گرفته است تا حدی سالم مانده است. برای ساخت این بنا از مصالح سنگ لاشه و ملات ساروج و آجرهای دوره ساسانی استفاده کرده‌اند.
بقعه پیر شهرستان تاکستان
در قسمت جنوبی شهرستان تاکستان برجی از دوران سلجوقیان مانده است که به نام بقعه پیر شناخته شده است. یک بنای چهار طاقی ساخته شده است. متاسفانه از تزئینات زیبای این بنا چیزی باقی نمانده و در طاقنمای این قلعه از آجر چینی، طرح‌های هندسی، از جمله صلیب شکسته، صلیب ایرانی یا چلیپا یا گردونه مهر، استفاده شده است. علامت‌های به‌جای مانده بر روی این صلیب‌ها نماد دینی مهر پرستان بوده است. ولی در حال حاضرازچگونگی پیدایش آیین میترا تاریخ مشخصی وجود ندارد. اما با وجود این صلیب‌ها می‌توان گفت که کهن ترین دین ایرانی‌ها، دین میترایی بوده است.
صلیب‌های به‌جای مانده از این بنا، نماد خورشید تابان است که 4خط روی آن، نماد فصل‌های سال است و یا نماد 4عنصر اصلی، آب، باد، خاک، نور می‌باشد. چلیپا نماد سرو، گاو، شیر، عقاب، اسب است که ازمهم‌ترین سمبل‌های ایرانی محسوب می‌شوند.
امام زاده هفت صندوق تاکستان
این بنا در نزدیکی گورستان، روستایی از بخش ضیاآباد شهرستان تاکستان قرار دارد به شکل مستطیل ساخته شده که دارای حرمی مربعی شکل است که در جلوی آن ایوان ساخته شده است. که در نمای شرقی و غربی این بنا یک چهار طاقی ساخته شده است ودر ضلع شمالی سه طاق نما قرار دارد. گنبد آن بدون کاشی کاری و به وسیله‌ی تیرهای چوبی بنا نهاده شده است. برای تزئینات داخل قلعه آن را رنگ آمیزی کرده‌اند و برای بیرون قلعه از آجرهای ساده استفاده کرده‌اند و گفته شده است که این بنا در زمان صفویان ساخته شده است.
تپه سلک
تپه سلک، سلک یعنی سفال، وهر ظرفی که از جنس سفال باشد را سلک می‌خوانند. این تپه در جنوب تاکستان و در ناحیه ی شمال باختری تپه‌ی خندا که در فاصله ی 4 متری آن قرار دارد ساخته شده است . تپه سلک دارای مساحت یک هکتار و با ارتفاع 7متر شناخته شده است که به دلیل دخالت‌های انسان از مساحت آن کم شده است.
امام زاده ولی شهرستان تاکستان
این بنا بر روی صفحه طبیعی سنگی ساخته شده است. که شکل این بنا شبیه به یک مکعب است که روی آن یک گنبد قرار دارد که بقعه‌ی نوادگان امام موسی کاظم است و از آثار به جای مانده‌ی دوره‌ی ایلخانی محسوب می‌شود.
میل خرم آباد شهرستان تاکستان
این بنا در ۱۲ کیلومتری تاکستان، درروستای خرم‌آباد واقع شده است. مصالح استفاده شده در این بنا ملات گل وگچ است. درقسمت شمالی این بنا ازآجر لعابدار فیروزه‌ای به شکل لوزی استفاده کرده‌اند وشکل تزئینی دیگری که در چهار گوشه‌ی این بنا جای دارد نقش چلیپا را در آن به کار رفته است، و ازدو ردیف آجرلعابداردر لبه‌های این بنا استفاده شده است. این بنا به جای مانده در دوران صفویه است.
مدرسه خیام شهرستان تاکستان
این ساختمان از بناهای به جای مانده از دوره‌ی پهلوی است که هم زمان با عمارت بانک ملی و ساختمان شهرداری بنا شده است. ساختمان اصلی این بنا بسیار بزرگ بوده است. این ساختمان دارای سه درب بزرگ است که یکی از درها در قسمت باختری در دیگر در قسمت ضلع جنوبی و در دیگر در ضلع باختری جای گرفته است. و این بنا به دفعات متعدد تغیر کاربری داده است.
امام زاده کمال تاکستان
این بنا به شکل شش ضلعی ساخته شده است و در حاشیه‌ی ضیا آباد شهرستان تاکستان قرار گرفته است این بنا شامل سه بخش است که دو بخش آن جزاثرهنری نمی‌باشد چون باسازی شده است. تزئینات به کار گرفته شده در این بنا نقوش گل مانند است که ازآثار به جای مانده در قرن نهم به حساب می‌آید.
حیات وحش تاکستان
این منطقه حفاظت شده در محدوده‌ی دهستان قاقازان قراردارد و از گونه‌های جانواری در این حیات وحش می‌توان به قوچ و میش وآهو و دیگر گونه‌ها اشاره کرد. قلعه‌ی دختر و بنای امامزاده صندوق در این منطقه است.
تپهٔ باستانی نرگه
این تپه درون دشت هموار تاکستان واقع شده است. آثار به جای مانده از این تپه دلالت براین امر دارد که بازمانده‌ی دوران قبل از میلاد تا دوران صفوی هستند. نام این ناحیه در زمان ساسانیان هرگه بوده است و بعدا نرگه نام گرفت یعنی شکارگاه آهو. لازم به ذکر است که مردم این شهر نرگه را با زبان نرجه هم می‌خوانند.
تپه قرق
این تپه در جنوب باختری تاکستان واقع شده است و به دلیل دارا بودن عتیقه جات مورد حفاری ناشیانه‌ی گروهی سود جو قرار گرفته است. آثار مهم به جای مانده در این تپه از دوران ساسانیان است.
گیلک تپه
این تپه، از تپه‌های قدیمی تاکستان به شمار می‌رود که در جنوب تپه‌ی قرق قرار دارد ارتفاع این تپه به سه الی چهار متر می‌رسد که در زمینی به مساحت یک هکتار جای گرفته است.
سخن آخر:شهرستان تاکستان در نزدیکی استان قزوین واقع شده است که بسیار زیبا و دلنشین است این شهرستان به داشتن باغ‌های بسیار زیاد انگور معروف است و آثار تاریخی بسیار زیادی در دل این منطقه جای گرفته است.
